نویسنده: آ.ج.س. کاریاواسام

روزهای پویا

بودائیان سریلانکا در برگزاری مراسم مذهبی خود، از تقویم قمری که از سنت هندی پذیرفته اند، استفاده می کنند. چهار مرحله ماه عبارتند از روز قبل از ماه نو، زمانی که ماه کاملاً نامرئی است، نیمه ماه در دو هفته در حال افزایش، ماه کامل و نیمه ماه در دو هفته در حال کاهش. به دلیل اندازه کامل ماه و همچنین درخشندگی آن، روز کامل ماه به عنوان خوش شانس ترین مرحله از چهار مرحله ماه تلقی می شود. از این رو، مهم ترین اعمال دینی در روزهای ماه کامل و سایر اعمال همراه با سایر مراحل ماه برگزار می شود. در تقویم بودایی، ماه کامل، به عنوان نقطه اوج روند افزایشی، به عنوان نقطه اوج ماه در نظر گرفته می شود و بر این اساس فاصله بین دو ماه کامل، یک ماه قمری است.

روز مراسم مذهبی بودایی به نام روز "پویا"[۱] خوانده می شود. اصطلاح سینهالی "پویا" از کلمه پالی و سانسکریت "اوپاساتا" به معنای روزه داری گرفته شده است که در درجه اول، مفهوم "روز روزه داری" را همراه دارد. روزه گرفتن در این روز، در میان فرقه های مذهبی هند باستانی، یک رسم پیش از بودایی بوده است. در حالی که راهبان بودایی از روز آخر هر ماه قمری (روز "آماواکا" در سینهالی) و روز وسط ماه قمری (ماه کامل – روز "پویا") برای مراسم اعتراف خود و تلاوت عمومی آیین انضباط بودایی (پاتیموخا) استفاده می کنند، پیروان بودایی غیر روحانی این روزها را با بازدید از معابد برای عبادت و همچنین با بازدید از معابد برای رعایت "هشت دستور" را که بر عهده گرفته اند، جشن می گیرند.

یک بودایی تمرین کننده دستورات مذهبی، روز پویا را با بازدید از معبدی برای انجام مراسم عبادت و اغلب با اجرای هشت دستور، جشن می‌گیرد. احکام و دستورات هشتگانه به صورت زیر می باشد:

(۱) پرهیز از گرفتن جان کسی

(۲) پرهیز از گرفتن چیزی که داده نشده

(۳) پرهیز از بی عفتی

(۴) پرهیز از گفتار نادرست

(۵) پرهیز از مسکرات که باعث بی دقتی ذهن می شود

(۶) پرهیز از غذای جامد بعد از نیمه روز.

(۷) پرهیز از رقص و آواز و موسیقی و نمایش های نامناسب و زینت دادن بدن به گلدسته و رایحه و مواد زائد و غیره.

(۸) پرهیز از استفاده از تخت ها و صندلی های مرتفع و مجلل.

اگر کسی تصمیم به رعایت هشت دستور بالا بگیرد، زود از خواب بیدار می ‌شود، لباس ‌های سفید تمیز می ‌پوشد و به نزدیک‌ترین معبد می‌ رود. راهب متصدی، احکام را برای کل گروهی که برای این منظور گرد آمده اند، اجرا می کند. پس از آن، آنها روز را بر اساس یک جدول زمانی می گذرانند که شامل موعظه ها، "پوجا"ها، دوره های مراقبه (Meditation) و بحث های "دمّه" می شود. در مراکز مراقبه، دوره‌های مراقبه بیشتر و موعظه‌ ها و پوجاها کمتر خواهد بود.

رعایت دستورات هشت گانه، یک عمل تشریفاتی انضباط اخلاقی است که در میان بوداییان سینهالی بسیار رایج است. در حالی که دستورات پنج گانه (یک تا پنچ از دستورات هشتگانه) به عنوان پایه اخلاقی برای مردم عادی رعایت می شود، دستورات هشت گانه به سطح بالاتری، از آموزش با هدف پیشرفت در مسیر رهایی توسط گروه خاص از پیروان بودایی رعایت می شود. رسم رایج این است که آنها را می توان در روزهای کامل ماه مشاهده کرد، و همچنین، می توان در میان تعدادی از بودایی های معمولی متدین در سایر مراحل ماه نیز مشاهده کرد.

اگرچه امروز تقویم مسیحی برای امور سکولار در سریلانکا مورد استفاده قرار گرفته است، ولی آیین روز "پویا" هنوزهم توسط بوداییان سینهالی تا امروز به عنوان قدمتی که به اندازه خود بودیسم دارد، براساس تقویم قمری دنبال می شود. بنابر اهمیت آن در زندگی مذهبی بوداییان محلی، تمام روزهای ماه کامل توسط دولت به عنوان تعطیلات عمومی اعلام شده است. یکی دیگر از واقعیت های قابل توجه در مورد این روز، این است که هر روز پویا در ماه کامل به یک شکل خاصی، اهمیتی به خود گرفته است.

روز ویساک پویا

اولین و مهمترین روزهای مقدس پویا، روز کامل ماه "ویساک" است که به یاد تولد، روشنگری و درگذشت بودا معمولا در ماه مه جشن گرفته می شود. روز "ویساک" برای بوداییان سینهالی اهمیت بیشتری دارد. زیرا، سنت سریلانکا بر این باور است که در روز ویساک پویا، در هشتمین سال پس از روشنگری خود، بودا بنابر دعوتی از پادشاه "ناگا" برای سومین بار از سریلانکا بازدید کرد و به شهر "کالانیا" سفر کرد. در نتیجه، شهر کالانیا به یک مکان بسیار محبوب برای عبادت و زیارت تبدیل شده است. مرکز عبادت در آنجا "داگابا"ی مشهور است که تاج و تختی را که توسط "ناگاها" (اژدهاها) به بودا تقدیم شده است، در خود جای داده است. یک راهپیمایی سالانه در آنجا برای بزرگداشت این رویداد برگزار می شود.

روز پوشان پویا

یکی دیگر از روزهای پویا، روز پویای "پوشان" است که معمولا در ماه ژوئن جشن گرفته می شود. روزهای ویساک و پوشان هم در اهمیت و هم در توالی زمانی، دارای اهمیت بیشتری است که به خصوص، قابل توجه به بودایی های سریلانکایی به عنوان روزی که پسر امپراتور آشوکا، ماهیندا تیرو، رسما بودیسم را به سریلانکا در قرن سوم قبل از میلاد مسیحی معرفی کرده بود.

بر این اساس، علاوه بر آداب و رسوم معمولی که در روز پویای معمولی انجام می شود، در روز پوشان نیز، پیروان بودیسم به شهر آنوراداپورا، پایتخت باستانی کشور می ‌روند و مشغول عبادت خاصی می شوند. زیرا در آنجا بود که ماهیندا تیرو، پادشاه "دیوانامپیا تیسا" را که فرمانروای آن زمان بود، و همچنین، دربارش را به آیین بودا تبدیل کرد و بدین وسیله مجموعه ‌ای از وقایع را به راه انداخت که سرانجام سریلانکا را به خانه بودیسم تیراوادا تبدیل کرد. حتی امروز، در روز پوشان، شهر آنوراداپورا به مرکز فعالیت بودایی ها تبدیل شده است. منطقه "میحینتالا" در آنوراداپورا، محلی بود که در آن رویداد مهم بین آن راهب بزرگ و پادشاه اتفاق افتاد. بر این اساس مورد توجه محترمانه پیروان بودایی قرار گرفته است.

دو مراسم مهمی یعنی زیارت و رعایت دستورات هشت گانه در اینجا با هم انجام می شود. مراسم یادبود این رویداد که به آن "میهیندو پیراهارا" گفته می شود، در نقاط مختلف کشور برگزار می شود.

روز ایسالا پویا

روز پویای بعدی، "ایسالا پویا" نام دارد که در ماه ژوئیه جشن گرفته می شود. این روز یادآور چند رویدادهای مهم در تاریخ بودیسم می باشد. برجسته ترین آنها، موعظه بودا از اولین موعظه خود، بنام "دامّاچاککاپاواتتانا سوتتا"، به پنج زاهد در پارک آهو که نزدیک محل بنارس است، می باشد و بدین وسیله، بودا خدمت عمومی خود را آغاز کرد. از دیگر رویدادهای قابل توجه مرتبط با این روز، می توان به تصور "بودیساتتا" در رحم ملکه "مایا"، انصراف بزرگ او (خروج بودا از کاخ خود)، اجرای دو معجزه (یاماکا-پاتیهاریا) و موعظه "آبیدامّا" برای اولین بار در بهشت ​​"تاواتیمسا" اشاره کرد.

یک عامل اضافی که ارزش این روز ایسالا را به سریلانکا  افزایش می دهد، اولین دستور محلی یک سریلانکایی است. زمانی که شاهزاده "آریتا"، نوه پادشاه، پس از معرفی بودیسم، در آنوراداپورا، تحت فرمان ماهیندا تیرو، دستور به پیروی از آن داد. در این روز همچنین پایه گذاری "داگابای" مشهور، "ماهاتوپا" یا "رووان ویلیسایا" و نگهداری از یادگارهای آن توسط پادشاه "دوتوگمونو" انجام شد. به دلیل ترکیب همه این رویدادها است که بودایی ‌های سینهالی با برگزاری جشنواره ‌های "ایسالا" در سراسر سریلانکا، این روز را به طور تشریفاتی برگزار می‌کنند و به مکان مشهور بین‌المللی "کندی ایسالا پیراهارا" افتخار می‌کنند.

اصطلاح "پیراهارا"[۲]، در درجه اول به معنی "در صفوف منظم" (راهپیمایی) دلالت بر مراسم محبوب بودایی می کند که مملو از بسیاری از آداب و رسوم بوده و  به ترتیب با مراسم کپ کاشت (kap-planting) و مراسم آب بری (بریدن) (water-cutting) به اوج خود رسیده است. این دو مراسم به ترتیب آیین های آغازین و پایانی جشنواره های سالانه روز "ایسالا" هستند که معمولا در ماه های جولای و آگوست در نقاط مختلف کشور برگزار می شود.

آنها اساساً با خدایان بودایی مرتبط هستند، یا برای دعوت از برکات آنها و یا تشکر از آنها برای لطف دریافت شده. در این دوره هر ساله، چنین جشنواره های مذهبی تقریباً در تمام مراکز مذهبی سریلانکا برگزار می شود که در آن اقامتگاه هایی برای خدایان مختلف بودایی وجود دارد.

با این حال، جشنواره برتری همتراز از این دسته، مراسم "کندی ایسالا پیراهارا" است که با معبد "دندان بودا" و اقامتگاه (دیوالایا) چهار خدای بودایی، یعنی ویشنو، کاتاراگاما، ناتا و الهه پاتینی مرتبط است. ویژگی اصلی همه این جشنواره ‌هایی که در این دوره برگزار می ‌شوند، راهپیمایی استادانه ‌ای است که همراه با مراسم "کندی ایسالا پیراهارا" برگزار می‌شود.

مراسم کپ کاشت و مراسم آب بری توسط کشیش غیر روحانی (کاپورالا) دیوالایا انجام می شود و انجام این مراسم مربوط به آنهایی می شود که به طور سنتی، کارشناس در مورد جزئیات عملکرد مراسم خود هستند. این جزئیات عموماً محرمانه تلقی می شوند و در معرض عموم قرار نمی گیرند.

مراسم اولیه کاشت کپ شامل کاشت یک شفت است که معمولاً از یک درخت جک جوان قطع شده شکل می گیرد، که باید میوه ای نداشته باشد. هنگامی که بریده می شود، شیره سفیدی از این درخت بیرون می آید که به عنوان نمادی از شکوفایی در نظر گرفته می شود. حتی قطع درخت با چندین مراسم همراه در یک زمان فرخنده انجام می شود.

تنه به چهار قسمت تقسیم می شود. یکی را برای هر یک از معابد و دیوالایا، با زدن طبل و همراه با حضور مردم می برند. در روز ماه نو، در یک ساعت فرخنده (ناکاتا)،"کپ" هایی که به این ترتیب تهیه شده اند، در محل مخصوصی که با برگ، گل و میوه تزئین شده است، در زمین قرار می گیرند. به مدت پنج شب، راهپیمایی های کوچکی در محوطه معبد و دیوالایا در اطراف کپ های مقدس برگزار می شود. گاهی اوقات بند های خیرخواهانه توسط راهبان خوانده می شود.

این مراسم کاشت کپ یک نوع نذر است. این جشنواره روز ایسالا که عمدتاً از راهپیمایی و پیراهارا تشکیل شده است، برگزار خواهد شد. همچنین دعوتی است از خدایان برای حضور در جشنواره و محافظت لازم برای اجرای آن به طور موفق. از این نظر، این آیین ها هستند که جشنواره را افتتاح می کنند.

مراسم آب بری (دییا کاپوم مانگالیایا) که آیین پایانی جشنواره ایسالا است، در ساعات اولیه روز پس از پایان پیراهارا انجام می شود. کشیش غیر روحانی (کاپورالا) بر روی یک فیل در حال اختناق به مکانی انتخاب شده در کنار ساحل رودخانه می رود. او یا با قایق به نقطه ای از رودخانه می رود یا از میان آب به نقطه ای خاص می رود و پس از کشیدن دایره ای جادویی روی آب با شمشیری که حمل می کند، آب را می برد و قطع می کند و ظرفی را که در آنجا حمل می کند، پر می کند.

قبل از انجام این کار، آبی را که سال قبل گرفته بود، به همین ترتیب تخلیه می کند. سپس به دیوالایا بر می گردد و ظرف آب تا سال بعد در آنجا نگهداری می شود. این آیین هر ساله به روشی مشابه تکرار می شود. اعتقاد بر این است که این یک مراسم باران ‌سازی از جادوی دلسوزانه است که این نوع آیین در جوامع کشاورزی در سراسر جهان بسیار رایج است. به نظر می رسد که بودایی ها این را مطابق با اهداف خود پذیرفته اند.

مراسم سالانه ایسالا پیراهارا در کندی که به افتخار یادگار دندان مقدس بودا برگزار می شود، رنگارنگ ترین راهپیمایی سنتی بودایی در این کشور است. این نمونه اولیه سایر پیراهارا ها است که در نقاط دیگر کشور در مکان هایی مانند "کاتاراگاما"، "آلوت نووارا"، "لانکا تیلاکا"، "بیلانویلا" و "دیوینووارا" برگزار می شوند.

مراسم کندی پیراهارا، جشنواره سالانه به افتخار یادگار دندان بودا است که با حمایت دولت از زمانی که یادگار از هند در قرن چهارم میلادی به سریلانکا آورده شد، برگزار می ‌شود. اگرچه به‌ دلیل شرایط نابسامان سیاسی، به‌طور دوره‌ای وقفه‌ های متناوب وجود داشته است، اما هرگز عمداً از این جشنواره غفلت نشده است. حتی در دوران استعمار هم اینطور بود. این رسم که به عنوان منبع حفاظت سلطنتی سینهالی مورد احترام بود، بسته به تغییر پایتخت، در نقاط مختلف کشور مستقر شده بود. سرانجام در کندی که آخرین مقر سلطنتی مردم سینهالی بود، مانده است.

روز ایسالا، برای این که یکی دیگر از آیین های بودایی سریلانکا است، برجستگی پیدا کرده است. این خلوت سالانه راهبان، بنام "واسا" است که از روز بعد از ماه کامل ایسالا آغاز می شود. در روز بعد از پویا (روز نیکینی)، آن راهبانی که موفق به شروع "واسای" عادی در روز بعد از پویای ایسالا نشدند، اجازه ورود به "واسای اواخر" را دارند.

روز پویا که روز نیکینی را دنبال می‌کند، روز "بینارا" خوانده می شود که مراسم افتتاحیه راهبه ‌ها (بیکونی ها) را با انتصاب ملکه "ماهاپاجاپاتی" و همراهانش نشان می ‌دهد.

روز واپ پویا

روز پویای بعدی، "واپ پویا" گفته می شود که آخرین ماه از خلوت نشینی راهبان، سه ماهه باران را به پایان می رساند. در طول این ماه، لباس های "کاتینا" به راهبانی که خلوت نشینی "واسا" را به درستی تکمیل کرده اند، ارائه می شود. احترام بالایی که بوداییان سینهالی برای این مراسم قائل هستند، را می توان از این واقعیت سنجید که از این ماه به عنوان "ماه جامه" یاد می شود. ماه کامل نوامبر که "ایل" نام دارد، نقطه پایانی برای مراسم "کاتینا" است. این روز، همچنین روز بزرگداشت رویدادهایی مانند اعزام شصت شاگرد اول توسط بودا برای انجام کار تبلیغی، اعلام ظهور بودای متیای آینده (بودّدا میتیا به منجی عالم) توسط گوتاما بودا، و درگذشت ساریپوتا تیرو (برجسته ترین شاگرد بودا) است.

روز پویای بعدی، "اوندوواپ پویا" خوانده می شود که در این روز مراسمی گرفته می شود. این لحظه ‌ای عالی برای سریلانکا است، زیرا یادآور دو رویداد مهم و به یاد ماندنی مربوط به دیدار خانم "سانگامیتتا تیری"، خواهر ماهیندا تیرو، از هند در قرن سوم قبل از میلادی می باشد. اولین مورد از این رویدادها ورود یک نهال از درخت مقدس بودی از شهر بودّاگایا (هند) به شهر آنوراداپورا (سریلانکا) بود که توسط سانگامیتا به سریلانکا آورده شد. کاشت این درخت، خاستگاه عبادت "بودی پوجا" در این کشور شده است.

رویداد به یاد ماندنی دیگری که توسط این پویا به یاد می ‌آید، تأسیس "دستور راهبه ها" (بیکونی ساسانا) در سریلانکا توسط سانگامیتا تیری است که ملکه آنولا و همراهانش از ۵۰۰ زن را در آنوراداپورا منصوب کرد. سوابق نشان می دهد که انجمن راهبه ها در طول دوره آنوراداپورا، قرن سوم قبل از میلادی تا قرن یازدهم قبل از میلادی شکوفا شد. اما پس از زوال آن پادشاهی ناپدید شد. سوابق تاریخی در مورد دلایل انقراض آن ساکت است. اما آنها گزارش می دهند که چگونه انجمن راهبه های سینهالی سریلانکا در ایجاد فرقه راهبه ها در چین کمک کرد.

در قرن پنجم، گروهی از راهبه ‌های سینهالی به سرپرستی "دیواسارا بیکونی" به چین رفتند تا در آنجا انتصاب بالاتری را اعطا کنند و انجمن راهبه ها که به این ترتیب تأسیس شد تا به امروز در آنجا باقی مانده است. بودایی های سینهالی این روز پویا را با پیراهارا ها، رعایت هشت دستور بودایی و جلسات مذهبی جشن می گیرند. این روز به عنوان روز "سانگامیتا" نامگذاری شده است. امروزه راهبه های ده دستوری (داساسیل ماتاها) مشارکت فعالی در آغاز این مراسم یادبود دارند.

روز دوروتو پویا

روز پویای بعدی، "دوروتو پویا" نام دارد که بودایی های سینهالی، اولین دیدار بودا از سریلانکا را گرامی می دارند. به نقل از کتاب تاریخی ماهاوامسا، نه ماه پس از روشنگری، بودا از شهر "ماهیانگانای" کنونی در ناحیه منطقه بادولا، جایی که "داگابا" به این نام وجود دارد که آثار موی بودا و استخوان یقه را در خود جای داده است، بازدید کرد. بودایی ها این رویداد را با برگزاری سالانه راهپیمایی و پیراهارا به یاد می آورند. این داگابا بسیار مورد احترام نیز به عنوان اولین بنای از این نوع که در سریلانکا ساخته شد، منشأ مراسم پرستش داگابا در سریلانکا شد.

روز ناوام پویا

پویا که در ادامه می آید، "ناوام پویا" نام دارد که انتصاب دو راهب، ساریپوتا و موگالانا توسط بودا، به عنوان دو شاگرد اصلی خود را جشن می گیرند. این همچنین نشان دهنده تصمیم بودا برای دستیابی به "پارینیبانا" در مدت سه ماه است.

روز مادین پویا

روز "مادین پویا" در ماه مارس با اولین دیدار بودا از خانه والدینش پس از روشنگری، که طی آن شاهزادگان راهولا، ناندا و بسیاری دیگر را به عنوان راهب منصوب کرد، مقدس می شود.

روز باک پویا

روز پویای بعدی، "باک پویا" نام دارد که مربوط به آوریل است. در این ماه، روز ماه کامل نیست، بلکه روز ماه نو است که توجه را جلب می کند، به عنوان نشانه ای از سفر دوم بودا به سریلانکا، زمانی که او از شهر "ناگادیپا" در روز قبل از ماه نو در سال پنجم میلادی پس از روشنگری خود بازدید کرد.

شرح مختصر بالا درمورد دوازده روز پویا نشان می دهد که چگونه روز پویا با زندگی بودا و در نتیجه با وقایع اصلی تاریخ اولیه بودایی ارتباط تنگاتنگی پیدا کرده است. بوداییان سریلانکا، که کاملاً عادت دارند چنین رویدادهایی را با تشریفاتی به طور کامل گرامی بدارند، قابل توجه است که آنها این سنت ها را تا به امروز حفظ کرده اند.